Hoe ontwikkel je ervaringskennis:

Zoals beschreven op de pagina 'Wat is ervaringskennis' begint het ontwikkelen van ervaringskennis bij het analyseren van jezelf en je eigen ervaringen. Je kijkt terug naar jouw verleden. Niet alleen naar wat je hebt meegemaakt en hoe jij je voelde, maar ook in welke context dit zich heeft afgespeeld. Wie was jij als mens, wie waren er betrokken, wat was de aanloop naar de specifieke gebeurtenis en ga zo maar door. Heel veel dus, maar zaak is om klein te starten. Ook is het belangrijk om te beseffen dat jij in je verleden wellicht andere kennis, vaardigheden en idealen had dan je nu hebt. Zelfonderzoek, ofwel reflectie, gaat niet om wat je goed of fout hebt gedaan, maar om te begrijpen wat er gebeurd is en welke elementen hier een rol in hebben gespeeld. Onderaan deze pagina vind je meer handvatten waaraan je kan denken bij een zelfonderzoek.

Hulpmiddelen:

Er zijn een aantal middelen die je zouden kunnen helpen in je zelfonderzoek. De meest voor de hand liggende methode is het in kaart brengen van je levens-, ervarings-, en/of herstelverhaal. Je kunt dit bijvoorbeeld in tekst, beelden of in een soort diagram doen. Het kan over je hele leven, gedeeltes hiervan of specifieke onderwerpen gaan. Ook zijn er tal van (digitale) cursussen, boekjes en oefeningen die je kunt gebruiken als leidraad. Je kunt ervoor kiezen om vervolgens een portfolio te maken waarin je alles samenvoegt. Dit zou bijvoorbeeld kunnen bestaan uit (delen van) jouw verhaal, ervaringskennis die je al ontdekt hebt of misschien dingen die je al hebt gemaakt of geschreven gedurende je leven.

Pleq biedt deze hulpmiddelen aan. Op onze locatie vind je een aantal zelfhulp tools.
Neem ook een kijkje bij de cursus Zicht op herstel en Herstelverhaal schrijven, aangeboden door De Hoofdzaak.

Samen werken aan ervaringskennis

Ervaringskennis ontwikkelen door zelfonderzoek hoef je niet alleen te doen. Door je verhaal hardop uit te spreken naar een ander, kom je vaak al tot nieuwe inzichten. Het vertellen van je verhaal helpt vaak om gedachtes te ordenen en gevoelens te plaatsen. Je kan ook een ander vragen laten stellen over je ervaringen. Het is niet erg om het antwoord (nog) niet te weten. Je hebt dan iets om later over na te denken of op te reflecteren. Een volgende stap kan een gesprek zijn met een ander waarin je kunt toetsen of hetgeen wat je zelf ziet, hoort, voelt en vooral denkt overeenkomt met hoe zij dit ervaren. Het perspectief van de ander hoef je niet over te nemen. Het kan je wel helpen om jouw ervaring te verfijnen.

Zo’n gesprek kun je voeren met mensen die ‘getuigen’ waren van jouw ervaring, maar dit kunnen ook personen zijn die niet aanwezig waren ten tijde van je ervaring. Dit kunnen mensen zijn waarmee je een (emotionele) band hebt, maar ook ‘neutrale’ mensen die door (emotionele) afstand vaak objectief kunnen meedenken met je. Een ervaringsdeskundige heeft zelf ook ervaring met het in kaart brengen van het eigen verhaal en heeft geleerd hoe anderen hierbij te ondersteunen. In werksituaties zijn intervisies zeer passend voor dit soort gesprekken.

Delen met ervaringsgenoten

Wat vaak als zeer waardevol wordt beschouwd in het vormen van ervaringskennis is de uitwisseling met ervaringsgenoten. In bijvoorbeeld een groepstherapie is uitwisseling een belangrijk onderdeel van de behandeling. Maar ook buiten de reguliere zorg zijn er ervaringsgroepen (ook wel lotgenotengroepen genoemd) en herstelactiviteiten waar het uitwisselen van perspectieven een belangrijk onderdeel is van zelfonderzoek. Ervaringsgroepen vind je in verschillende soorten. Er zijn algemene groepen die passend zijn voor alle mensen met een psychische kwetsbaarheid, maar ook specifieke vrouwen of mannen groepen of groepen gericht op een specifieke achtergrond of diagnose.

Ook herstelactiviteiten vind je in alle soorten en maten. Er zijn cursussen en trainingen gericht op herstel in het algemeen zoals  Zicht Op Herstel. Ook zijn er groepen waar specifieke thema’s naar voren komen zoals het aanbod uit onze cursus caroussel en de WRAP.

Collectieve ervaringskennis

Ervaringskennis doe je ook op door te reflecteren op de kennis van anderen. Denk bijvoorbeeld aan het lezen of bijwonen van ervaringsverhalen van anderen. Maar ook door het analyseren van en te reflecteren op wetenschappelijke en professionele kennis draag je bij aan de ontwikkeling van eigen ervaringskennis. Dit kan bijvoorbeeld door literatuur te lezen, documantaires te kijken of een cursus psychopathologie bij te wonen. Hierdoor kun je andere perspectieven meenemen en onderzoeken of dit toe te passen is op jezelf, zo werk je aan de ontwikkeling van collectieve ervaringskennis.

Wil je een keer een ervaringsverhaal bijwonen? Binnenkort zullen we deze ook aanbieden vanuit ons platform. Hou de website in de gaten.

Verdieping zelfonderzoek

Een zelfonderzoek kun je onderverdelen in vier gebieden:

Jezelf:

Denk bijvoorbeeld aan: Je lichaam, gedrag, gevoelens, gewoontes, belevingen, kennis, vaardigheden, wensen en dromen.

Stel jezelf de vraag: Wie ben ik, wat voor rol spelen al deze elementen in mijn leven en hoe ga ik hiermee om?

Persoonlijke omgeving:

Denk bijvoorbeeld aan: Je woning en waar deze staat, bezittingen, mogelijkheden tot reizen, sporten, uitvoeren van hobby’s, toegang tot hulpmiddelen, wat je allemaal zelf kan doen en waar je invloed op hebt.

Stel jezelf de vraag: Wat kan ik en heb ik allemaal zelf en hoe wil ik dat mijn leven eruit ziet (zelfredzaamheid en zelfregie)? Wat heb ik nodig om dit te behouden of te veranderen? Hoe ziet mijn ‘veilige plek’ eruit?

Sociale omgeving:

Denk bijvoorbeeld aan: Je relatie en gezin, familie, vrienden en kennissen, werk en school, clubs en ontmoetingsplekken.

Stel jezelf de vraag: Wie zijn de mensen in mijn omgeving, waar staan zij in mijn leven en waar sta ik in hun leven? Welke invloed heeft mijn sociale omgeving op me? Wat heb ik nodig of wat mis ik?

De maatschappelijke omgeving:

Denk bijvoorbeeld aan: Maatschappelijke faciliteiten, zorg- en hulpverleners (huisarts /psychiater/begeleider/coach/dagbesteding/bewindvoering), organisaties zoals belastingdienst, UWV, politie, justitie en de gemeente en overheid.

Stel jezelf de vraag: Wat verwacht ik van hulp, organisaties en voorzieningen? Waar wil ik gebruik van maken? Wat wil ik juist niet? En wat heb ik nodig?

Besef dat de keuze om je ervaringskennis te ontwikkelen een intern proces is wat je niet moet forceren. Geef jezelf ruimte om te rouwen over wat je is overkomen, wat je verloren hebt en/of wat niet (meer) lukt. Het is spannend en het kan emoties oproepen die lang weggestopt zijn, maar het kan je ook een compleet gevoel geven.

Neem de tijd om stap voor stap jezelf en je omgeving te leren kennen. Wees eerlijk naar jezelf, erken zowel je positieve als de minder positieve eigenschappen. Erken je eigen aandeel in situaties, die van anderen en het gedeelte waar niemand ‘verantwoordelijk’ voor is. Erken gedrags- en gedachtepatronen bij jezelf en hoe die nu nog invloed op je kunnen hebben.

Het vergt moed om schaamte te doorbreken en om naar jezelf (en misschien naar anderen) uit te komen voor bepaalde ervaringen. Wees je ervan bewust dat het alleen gaat om erkenning en jezelf te leren kennen en dat je niet per se iets hoeft veranderen hierin. Het mag er zijn zoals het is.